O VERBO

CONSTUÍNTES BÁSICOS:

Raíz (R)

Vogal temática (VT)

Morfema modo-temporal (MMT)

Morfema número-persoal (MNP)

Clasificación:

->Por criterios formais:

1-Regulares 2-Irregulares 3-Defectivos

->Por criterios sintácticos:

1-Copulativos 2-Predicativos: 2.1-Transitivos 2.2-Intransitivos 2.3-Pronominais: 2.3.1-Reflexivos 2.3.2-Recíprocos

-> Por criterios semánticos:

1-Perfectivos 2-Imperfectivos 3-Frecuentativos 4-Iterativos 5-Incoativos

->Por criterios sintáctico-semánticos

1-Persoais 2-Impersoais

Conxugacións: VT Infinitivo

1ª -a-	-ar
2ª -e-	-er
3ª -i-	-ir

Valores de Modos e Tempos:

-> INDICATIVO

Presente	Simultáneo	Intemporal	Habitual	Prospectivo	Histórico	Obrigativo
Copretérito	Contemporaneidade no pasado	Acción habitual no pasado	Intemporalidade no pasado	Prospección no pasado	Narrativo	Modal
Futuro	Simple futuridade	Obrigatoriedade	Probabilidade no presente
Pretérito	Anterioridade no futuro	Acción anterior a outra xa pasada	Feito inminente dándoo por xa pasado	Valor imperativo
Antepretérico	Tempo que indica un momento anterior a un referendo anterior	Valores non reais referidos ao presente	Acción que cumpría realizar no pasado	Con valor irreal
Pospretérito	Probabilidade no pasado	Cortesía	Como resposta irónica	De consello

SUBXUNTIVO

Presente de Subxuntivo. Coincidencia co momento actual ou co futuro

Pretérito (imperfecto) de subxuntivo. Tempo pasado, presente (feito irreal) ou futuro (referente ao pasado)

-> IMPERATIVO

Presente: expresa ordes e mandatos: “Saíde de aí!”

Ademais destas, os verbos posúen outras tres formas que non teñen desinencias de tempo e modo e poden funcionar nunha oración de xeito equivalente a un substantivo, un adxectivo ou un adverbio. Estamos a falar do infinitivo, do participio e do xerundio.

O infinitivo presenta dúas variantes:

- A impersoal carece de morfemas de persoa; emprégase nas perífrases e equivale a un substantivo: “vou comer”, “o xantar está listo”.

*O infinitivo conxugado

Usos:

*Cando tendo o mesmo suxeito que a oración principal, o infinitivo vai precedido de preposición: Para mercarmos o pan imos darnos présa.

*Cando hai moita distancia entre o verbo principal e mais o infinitivo: Prendemos a televisión ás dúas da mañá, cando todo todos están deitados para gravarmos o programa no vídeo.

* Cando a 3º persoa do plural indica a indeterminación do suxeito: É hora de falarmos; A culpa é do xuíz porque non deixou prenderen os ladróns.

*En construcións reflexivas e en verbos pronominais: Avisamos aos veciños para viren ás cinco; Mercámosche un galano para logo queixáreste de que non ches prestaba.

*Cando o infinitivo ten un suxeito expreso distinto do que ten o verbo principal: Víronte ao saíres de alí.

*Cando se quer expresar o suxeito que é distinto ao do verbo principal: Falan para escoitármolos.

*O feito de aparecer sempre en cláusulas subordinadas aproximan este tempo máis ao subxuntivo có indicativo. Como carece de significación temporal e modal de seu, inclúese dentro das formas infinitas do verbo. Polo tanto, as formas invariable e conxugada do infinitivo poden aparecer en idénticos contextos coas mesmas funcións e significado.

O participio caracterízase polas terminacións “–ado” e “-ido” (“andado”, “comido”, “vivido”). Utilízase para as oracións pasivas (“A tenda foi atracada varias veces”) e como adxectivo (“O neno estaba agochado”). En galego algúns verbos presentan dúas formas de participio, unha regular e outra irregular: “comer ® comido, comesto”. A forma regular empregase en función verbal (nas perífrases, na pasiva...). A forma irregular funciona sempre como adxectivo. Ex. O pantalón non da secado. O mandil está seco (atributo).

O xerundio caracterízase polas terminacións “–ndo” (“cantando”, “comendo”, “vivindo”). Pode utilizarse nas perífrases (“Se vós quedades, nós imos indo”) ou como adverbio (“Tiña présa e marchou correndo”). O xerundio posúe un rango aspectual imperfectivo a súa función fundamental é a de modificar adverbialmente ao verbo.

Usos do xerundio correctos

Xerundio modal: Indica o modo en que se realiza a acción principal. Marchou correndo

Xerundio temporal: Indica contemporaneidade entre a acción principal e a do xerundio. Estando no seu despacho, caeu desmaiado

Xerundio durativo ou de continuidade: Indica continuidade nunha acción. Está redactando un moi bo proxecto

Xerundio inmediatamente anterior á acción principal: Indica que a acción ten lugar inmediatamente antes á acción principal. Levantándose de súpeto, escapou a correr

Xerundio condicional: Indica condición. Estando enferma, o mellor é que non veñas traballar

Xerundio causal: Indica causa. Coñecéndoo como o coñezo eu, non creo que minta

Xerundio concesivo: Indica concesión. Ventando como venta, iría recollerte á oficina

Xerundio explicativo: Introduce unha explicación. O departamento, comprobando o éxito que tiña a obra, fixo unha nova edición.

Usos incorrectos

Xerundio de posterioridade: A acción expresada polo xerundio é posterior á acción principal (e o xerundio só pode expresar simultaneidade ou anterioridade)

*Entrou abrindo a ventá de par en par

*Recolleu a folla de inscrición ás 10.00 h, entregándoa no rexistro ás 11.15 h

Xerundio como complemento do nome: É incorrecto o uso do xerundio como complemento dun nome que funciona como complemento indirecto ou complemento circunstancial. Este uso do xerundio provoca ambigüidade

*Entreguei a solicitude no 2.º andar a unha rapaza falando por teléfono

Xerundio con valor de adxectivo especificativo: É incorrecto o uso do xerundio dun verbo que non expresa acción en función de complemento do nome. Este uso é un galicismo

*Decreto nomeando delegado de Educación

*Mandeille un paquete

-> Distinción entre o antepretérito de indicativo (fora) e o pretérito de subxuntivo (fose)

Existe a tendencia, tanto na lingua oral como na escrita, de utilizar as formas do antepretérito de indicativo e do pretérito de subxuntivo indistintamente. Estes tempos teñen os seus usos ben delimitados e debemos utilizalos con propiedade.
O antepretérito de indicativo reservámolo para expresar accións reais que aconteceron no pasado. O pretérito de subxuntivo expresa accións que poderían realizarse pero que non se levaron a cabo.
Xa collera o autobús e xa estaba na praia / Se collese o autobús xa estaría na praia
Almorzara antes cós meus amigos porque levaba présa / Dixéronlle que almorzase con eles aínda que levase présa.
Forma recomendada: Non se mollaría se levase paraugas.
Forma non recomendada: *Non se mollaría se levara paraugas.
Forma recomendada: Faría todas esas consultas se tivese máis tempo.
Forma non recomendada: *Faría todas esas consultas se tivera máis tempo.