O PRONOME PERSOAL

Os pronomes son formas gramaticais que poden desempeñar as mesmas funcións sintácticas cós substantivos. Ademais da flexión de xénero e número, presentan a de persoa. Para o seu estudo clasificaremos as formas do pronome en tónicas e átonas.

FORMAS TÓNICAS

Número	Persoa	Suxeito	Formas oblicuas
			Libres		Ligadas
			Non refl.	Refl.	Non refl.	Refl.
Singular	1ª	eu	min		comigo
	2ª	ti			contigo
		el, ela		si		consigo
Plural	1ª	nós/nosoutros, -as			connosco
	2ª	vós/vosoutros, -as			convosco
	3ª	eles, elas		si		consigo

A forma EU emprégase sempre cando é suxeito. Despois de preposición ou de partícula comparativa empregamos a forma MIN para a 1ª persoa, excepto coa preposición CON, que usaremos COMIGO.

As formas nós/nosoutros e vós/vosoutros non son absolutamente sinónimos, hai un matiz que as diferenza. NÓS e VÓS sinalan un grupo amplo, sen delimitar, mentres que NOSOUTROS e VOSOUTROS son plurais excluíntes, que se refiren a grupos moi determinados. Ante calquera dúbida é mellor empregar NÓS e VÓS, que serven para todos os casos.
Para a segunda persoa temos tamén unhas formas de cortesía: VOSTEDE e VOSTEDES, que esixen verbo en terceira persoa de singular ou plural respectivamente.

As formas de 3ª persoa EL, ELA, ELES, ELAS, contraen coas preposicións DE e EN:

	el	ela	eles	elas
de	del	dela	deles	delas
en	nel	nela	neles	nelas

FORMAS ÁTONAS

NÚMERO	PERSOA E XÉNERO		NON REFLEXIVO		REFLEXIVO
			OBX. IND.	OBX. DIR.
SING.	1ª		me
	2ª		che	te
	3ª	MASC.	lle	o, lo, no	se
		FEM.		a, la, na
PLURAL	1ª		nos
	2ª		vos
	3ª	MASC.	lles	os,los,nos	se
		FEM.		as,las,nas

ME é a única forma do pronome persoal átono de primeira persoa do singular. Pode ser polo tanto obxecto directo e indirecto. Sen embargo para a 2ª persoa temos dúas formas: TE para designar o obxecto directo e CHE o indirecto. Exemplos: Vinte onte na praia. (O.D.); Tróuxoche un bo regalo.(O.I.).

As formas de terceira persoa de Obxecto Directo O, LO, NO ( cos seus correspondentes femininos e plurais ) son variantes combinatorias, de xeito que cada unha delas aparece nuns determinados contextos:

1- As formas –NO, -NA, -NOS, -NAS empréganse tralas formas verbais rematadas en ditongo
2- As formas –LO, -LA, -LOS, -LAS úsanse cando o pronome vai enclítico tras unha forma verbal rematada en –r ou –s e tralo adverbio interrogativo U
3- En todos os demais casos as formas a empregar son: -O, -A, -OS, -AS.

CONCORRENCIA DAS FORMAS ÁTONAS

Cando nunha frase concorren dous pronomes átonos, sempre vai primeiro o de O.I. e despois o de O.D., formando unha soa palabra nos seguintes casos:

	o/lo	a/la	os/los	as/las
me	mo	ma	mos	mas
che	cho	cha	chos	chas
Lle	llo	lla	llos	llas
nos	nolo	nola	nolos	nolas
vos	volo	vola	volos	volas
lles	llelo	llela	llelos	llelas

->Valores de SE (me,te,se,nos,vos,se).

- Reflexivo: é complemento directo. A acción que realiza o suxeito recae sobre el mesmo. O can lámbese. Pode ser nalgún caso complemento indirecto: preguntouse a razón diso.
- Recíproco: con suxeito múltiple. A acción que realiza cada un recae sobre os demais. Antón e Helena quérense. Írea e Sara mándanse SMS.
- Compoñente verbal: en verbos que esixen o pronome, forma parte do verbo. Raquel queixouse da cabeza.
- Na pasiva reflexa, impersoal. Aínda non se recolleu o millo.

->Colocación do pronome átono na frase:

a.- En oracións subordinadas: antes do verbo
b.- Non subordinadas afirmativas: despois do verbo.

Vai antes do verbo:

1. Oracións desiderativas e enfáticas. Para salientar a palabra que precede ao verbo.
2. Oracións introducidas por partícula interrogativa/exclamativa.
3. Se ao verbo precede un negativo
4.Se ao verbo precede: alguén, todos, calquera....
5. Se ao verbo precede: case, ata, disque, eis, mesmo, seica, velaí, aínda, axiña, sempre, só, tamén, ben, cedo, tarde, mal, moito, talvez, quizais, incluso,unicamente, seguramente, xa, deseguida, rapidamente, pouco, bastante, demasiado, menos, máis, velaquí, velaí...
Por regra xeral, con todo, pouco, demasiado, tanto...que, alguén, algo, ninguén, nada, calquera, propio, ambos, etc. o pronome anteponse ao verbo......

* Cos infinitivos: se o infinitivo é suxeito, predicado nominal ou aposto, o pronome vai despois. No resto dos casos pode ir antes ou despois, mesmo se pode intercalar entre o infinitivo e unha preposición/conxunción que o rexe.

* Cos xerundios: se é núcleo verbal, o pronome vai despois; no resto dos casos antes ou despois.

*Colocación nas perífrases.
*Polo xeral o pronome irá posposto ao verbo auxiliar.
*Antepoñerémolo nos casos que vimos antes.
*Cando hai unha perífrase de participio a única maneira na colocación do pronome átono é a posposición
*Cando temos unha perífrase de infinitivo ou de xerundio o pronome pode ir co verbo auxiliar ou co auxiliado indistintamente.
*Cando a perífrase ten un nexo entre os dous verbos, o pronome tamén se pode antepor ao verbo auxiliado: Ex: Tíñao que facer; tiña que o facer; tiña que facelo
*Orde de colocación dos pronomes: Primeiro vai se, logo o pron. de solidariedade, logo o complemento indirecto e finalmente o complemento directo.

O pronome de solidariedade

O pronome de solidariedade é un trazo expresivo de frecuente uso na lingua galega. Emprégase coa intención de que o implicar o interlocutor naquilo que o predicado expresa, pretendendo a súa solidariedade, a complicidade ou, cando menos, unha aproximación afectiva que o inste a implicarse.

As formas do dativo de solidariedade son:
• "che" (P2, singular).
• "vos" (P5, plural).
• "lle" (P2, singular de cortesía)
• "lles" (P5, plural de cortesía).
O pronome de solidariedade singular colócase antes do persoal de obxecto indirecto, mentres que os pronomes de solidariedade de segunda persoa do plural colócanse despois do obxecto indirecto.

O dativo de interese
É un pronome que indica a persoa que intervén na acción porque dela recibe proveito ou dano. As súas formas son "me" (P1) e "nos" (P4)