martes, 31 de marzo de 2009

Verbos Irregulares V

Pracer

INDICATIVO SUBXUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
prazo pracía praza
praces pracías prazas prace
prace pracía praza
pracemos praciamos prazamos
Pracedes praciades prazades pracede
pracen pracían prazan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF.CONX.
prouguen prouguera prouguese pracer
prougueches prougueras prougueses praceres
prougo prouguera prouguese pracer
prouguemos prougueramos prouguésemos pracermos
prouguestes prouguerades prouguésedes pracerdes
prougueron prougueran prouguesen praceren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F.NOMINAIS
pracerei pracería prouguer INF.
Pracerás pracerías prougueres pracer
pracerá pracería prouguer XER.
praceremos praceriamos prouguermos pracendo
praceredes praceriades prouguerdes PART.
Pracerán pracerían prougueren pracido

Os derivados apracer, compracer e despracer son regulares en todo o paradigma.

Querer

INDICATIVO SUBXUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
quero quería queira
queres querías queiras quere
quere quería queira
queremos queriamos queiramos
queredes queriades queirades querede
queren querían queiran
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF.CONX.
quixen quixera quixese querer
quixeches quixeras quixeses quereres
quixo quixera quixese querer
quixemos quixeramos quixésemos querermos
quixestes quixerades quixésedes quererdes
quixeron quixeran quixesen quereren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F.NOMINAIS
quererei querería quixer INF.
quererás quererías quixeres querer
quererá querería quixer XER.
quereremos quereriamos quixermos querendo
quereredes quereriades quixerdes PART.
quererán quererían quixeren querido

Os derivados cultos de querer (adquirir, inquirir,requirir) son inmotivados semanticamente; seguen por tanto a lei xeral deincorporación de verbos cultos.

Saber

INDICATIVO SUBXUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
sei sabía saiba
sabes sabías saibas sabe
sabe sabía saiba
Sabemos sabiamos saibamos
sabedes sabiades saibades sabede
saben sabían saiban
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF.CONX.
souben soubera soubese saber
soubeches souberas soubeses saberes
soubo soubera soubese saber
soubemos souberamos soubésemos sabermos
soubestes souberades soubésedes saberdes
souberon souberan soubesen saberen
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F.NOMINAIS
saberei sabería souber INF.
saberás saberías souberes saber
saberá sabería souber XER.
saberemos saberiamos soubermos sabendo
saberedes saberiades souberdes PART.
saberán saberían souberen sabido

Ser

INDICATIVO SUBXUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
son era sexa
es
eras sexas
é
era sexa
somos eramos sexamos
sodes erades sexades sede
son eran sexan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF.CONX.
fun fora fose ser
fuches foras foses seres
foi fora fose ser
fomos foramos fósemos sermos
fostes forades fósedes serdes
foron foran fosen seren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F.NOMINAIS
serei sería for INF.
serás serías fores ser
será sería for XER.
seremos seriamos formos sendo
seredes seriades fordes PART.
serán serían foren sido

O verbo defectivo sobreser, por ser inmotivado semanticamente, é regular nos tempos e persoas en que se conxuga.

Ter

INDICATIVO SUBXUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
teño tiña teña
tes tiñas teñas ten
ten tiña teña
temos tiñamos teñamos
tendes / tedes tiñades teñades tende / tede
teñen tiñan teñan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF.CONX.
tiven tivera tivese ter
Tiveches tiveras tiveses teres
tivo tivera tivese ter
tivemos tiveramos tivésemos termos
tivestes tiverades tivésedes terdes
tiveron tiveran tivesen teren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F.NOMINAIS
terei tería tiver INF.
terás terías tiveres ter
terá tería tiver XER.
teremos teriamos tivermos tendo
teredes teriades tiverdes PART.
terán terían tiveren tido

Os derivados abster, ater, conter, deter, entreter, manter, reter e soster conxúganse igual.

Traer

INDICATIVO SUBXUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
traio traía traia
traes traías traias trae
trae traía traia
traemos traïamos traiamos
traedes traïades traiades traede
traen traían traian
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF.CONX.
trouxen trouxera trouxese traer
trouxeches trouxeras trouxeses traeres
trouxo trouxera trouxese traer
trouxemos trouxeramos trouxésemos traermos
trouxestes trouxerades trouxésedes traerdes
trouxeron trouxeran trouxesen traeren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F.NOMINAIS
traerei traería trouxer INF.
traerás traerías trouxeres traer
traerá traería trouxer XER.
traeremos traeriamos trouxermos traendo
traeredes traeriades trouxerdes PART.
traerán traerían trouxeren traído

Os derivados abstraer, atraer, contraer, distraer, extraer, retraer e subtraer, por seren semanticamente inmotivados, son regulares en todos os tempos: distraio, distraía, distraín, distraera, distraerei, distraería, distraia, distraese, distraer .

viernes, 27 de marzo de 2009

A PALABRA DO DÍA

recordar

Os antigos crían que os sentimentos residían no corazón. Para Aristóteles, o corazón era o órgano fundamental do organismo humano, e o cerebro, apenas un mero coadxuvante. Nesa época críase que a memoria estaba aloxada no corazón; de aí que os romanos empregaran a palabra recordari, derivada de cor 'corazón', que chegou a nosa lingua como recordar.
No portugués "de cor" loc. adv. saber una cosa de memoria.
Cando dúas persoas se poñen de acordo, digamos que concordan ou que acordan, no que o corazón xa está presente outra vez (do latín vulgar accordare). E se non se poñen de acordo, dicimos que discordan
Acordar significa tamén 'espertar, volver en si despois do sono'.

Verbos Irregulares IV

Oír

INDICATIVO SUBXUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
oio oía oia
oes oías oias oe
oe oía oia
oímos oïamos oiamos
oídes oïades oiades oíde
oen oían oian
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF.CONX.
oín oíra oíse oír
oíches oíras oíses oíres
oíu oíra oíse oír
oímos oiramos oísemos oírmos
oístes oirades oísedes oírdes
oíron oíran oísen oíren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F.NOMINAIS
oirei oiría oír INF.
oirás oirías oíres oír
oirá oiría oír XER.
oiremos oiriamos oírmos oíndo
oiredes oiriades oírdes PART.
oirán oirían oíren oído

Ouvir

INDICATIVO SUBXUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
ouzo ouvía ouza
ouves ouvías ouzas ouve
ouve ouvía ouza
Ouvimos ouviamos ouzamos
ouvides ouviades ouzades ouvide
ouven ouvían ouzan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF.CONX.
ouvín ouvira ouvise ouvir
Ouvíches ouviras ouvises ouvires
ouviu ouvira ouvise ouvir
Ouvimos ouviramos ouvísemos ouvirmos
Ouvistes ouvirades ouvísedes ouvirdes
ouviron ouviran ouvisen ouviren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F.NOMINAIS
ouvirei ouviría ouvir INF.
ouvirás ouvirías ouvires ouvir
ouvirá ouviría ouvir XER.
ouviremos ouviriamos ouvirmos ouvindo
ouviredes ouviriades ouvirdes PART.
ouvirán ouvirían ouviren ouvido

Parir

INDICATIVO SUBXUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
pairo paría paira
pares parías pairas pare
pare paría paira
parimos pariamos pairamos
parides pariades pairades paride
paren parían pairan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF.CONX.
parín parira parise parir
Pariches pariras parises parires
pariu parira parise parir
parimos pariramos parísemos parirmos
paristes parirades parísedes parirdes
pariron pariran parisen pariren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F.NOMINAIS
parirei pariría parir INF.
parirás parirías parires parir
parirá pariría parir XER.
pariremos paririamos parirmos parindo
pariredes paririades parirdes PART.
parirán parirían pariren parido

Poder

INDICATIVO SUBXUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
podo podía poida
podes podías poidas pode
pode podía poida
podemos podiamos poidamos
Podedes podiades poidades podede
poden podían poidan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF.CONX.
puiden puidera puidese poder
puideches puideras puideses poderes
puido puidera puidese poder
puidemos puideramos puidésemos podermos
puidestes puiderades puidésedes poderdes
Puideron puideran puidesen poderen
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F.NOMINAIS
poderei podería puider INF.
poderás poderías puideres poder
poderá podería puider XER.
poderemos poderiamos puidermos podendo
poderedes poderiades puiderdes PART.
poderán poderían puideren podido

Poñer

INDICATIVO SUBXUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
poño poñía poña
pos poñías poñas pon
pon poñía poña
poñemos poñiamos poñamos
poñedes poñiades poñades poñede
poñen poñían poñan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF.CONX.
puxen puxera puxese poñer
puxeches puxeras puxeses poñeres
puxo puxera puxese poñer
puxemos puxeramos puxésemos poñermos
puxestes puxerades puxésedes poñerdes
puxeron puxeran puxesen poñeren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F.NOMINAIS
poñerei poñería puxer INF.
poñerás poñerías puxeres poñer
poñerá poñería puxer XER.
poñeremos poñeriamos puxermos poñendo
poñeredes poñeriades puxerdes PART.
poñerán poñerían puxeren posto

Pór

INDICATIVO SUBXUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
poño puña poña
pos puñas poñas pon
pon puña poña
pomos puñamos poñamos
pondes puñades poñades ponde
pon puñan poñan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF.CONX.
puxen puxera puxese pór
puxeches puxeras puxeses pores
puxo puxera puxese pór
puxemos puxeramos puxésemos pormos
puxestes puxerades puxésedes pordes
puxeron puxeran puxesen poren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F.NOMINAIS
porei poría puxer INF.
porás porías puxeres pór
porá poría puxer XER.
poremos poriamos puxermos pondo
poredes poriades puxerdes PART.
porán porían puxeren posto

Conxúganse igual que poñer e pór os seus derivados,tanto os formados con prefixos cultos coma cos populares. Así, os formados con ante-, a-, com-, contra-, de-, descom-, dis-, ex-, im-, indis-, o-, predis-, presu-, pro-, re-, recom-, su-, super-, tras-, xusta-.

miércoles, 25 de marzo de 2009

Verbos Irregulares III

Estar

INDICATIVO SUBXUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
estou estaba estea
estás estabas esteas está
está estaba estea
estamos estabamos esteamos
estades estabades esteades estade
están estaban estean
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF.CONX.
estiven estivera estivese estar
estiveches estiveras estiveses estares
estivo estivera estivese estar
estivemos estiveramos estivésemos estarmos
estivestes estiverades estivésedes estardes
estiveron estiveran estivesen estaren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F.NOMINAIS
estarei estaría estiver INF.
estarás estarías estiveres estar
estará estaría estiver XER.
estaremos estariamos estivermos estando
estaredes estariades estiverdes PART.
estarán estarían estiveren estado

Os verbos arrestar, contrastar, obstar, prestar, restar, derivados latinos de STARE, por seren hoxe semanticamente opacos, son totalmente regulares: resto, restaba, restei...

Facer


INDICATIVO SUBXUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
fago facía faga
fas facías fagas fai
fai facía faga
facemos faciamos fagamos
facedes faciades fagades facede
fan facían fagan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF.CONX.
fixen fixera fixese facer
fixeches fixeras fixeses faceres
fixo fixera fixese facer
fixemos fixeramos fixésemos facermos
fixestes fixerades fixésedes facerdes
fixeron fixeran fixesen faceren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F.NOMINAIS
farei faría fixer INF.
farás farías fixeres facer
fará faría fixer XER.
faremos fariamos fixermos facendo
faredes fariades fixerdes PART.
farán farían fixeren feito


Haber

INDICATIVO SUBXUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
hei había haxa
has habías haxas ---
ha, hai había haxa
habemos habiamos haxamos
habedes habiades haxades ---
han habían haxan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF.CONX.
houben houbera houbese haber
houbeches houberas houbeses haberes
houbo houbera houbese haber
houbemos houberamos houbésemos habermos
houbestes houberades houbésedes haberdes
houberon houberan houbesen haberen
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F.NOMINAIS
haberei habería houber INF.
haberás haberías houberes haber
haberá habería houber XER.
haberemos haberiamos houbermos habendo
haberedes haberiades houberdes PART.
haberán haberían houberen habido


Ir

INDICATIVO SUBXUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
vou ía vaia
vas ías vaias vai
vai ía vaia
imos iamos vaiamos vamos
ides iades vaiades ide
van ían vaian
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF.CONX.
fun fora fose ir
fuches foras foses ires
foi fora fose ir
fomos foramos fósemos irmos
fostes forades fósedes irdes
foron foran fosen iren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F.NOMINAIS
irei iría for INF.
irás irías fores ir
irá iría for XER.
iremos iriamos formos indo
iredes iriades fordes PART.
irán irían foren ido

O verbo derivado latino preterir carece de motivación semántica; nas persoas en que non é defectivo conxúgase como advertir e non como derivado de ir.

domingo, 22 de marzo de 2009

A porcentaxe de galego-falantes cae do 61% ao 39%

imaxe copiada da web: http://images.google.es/imgres?imgurl=http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/78/Galego2006.gif&im

As cifras botan por terra os argumentos daqueles que din sentirse ameazados polo galego.
O mapa sociolingüístico de Galicia referido ao ano 2004, elaborado pola Real Academia Galega e que deu a coñecer esta semana a Mesa pola Normalización Lingüística, demostra que o uso do idioma propio caeu drasticamente entre os cidadáns. A porcentaxe de persoas que utilizan o galego habitualmente (só falan nesta lingua ou máis que o castelán) reduciuse en concreto 22 puntos en tan só doce anos, pasando do 61% dos enquisados a menos do 39%. O castelán tivo, en consecuencia, a evolución inversa. A maior diferenza entre 1992 e o 2004 prodúcese entre os cidadáns que son monolingües. Se a principios dos noventa os que se expresaban só en galego eran máis do 30%, doce anos despois esta cifra reducíase ao 16%. Ocorre o contrario co castelán. Eran monolingües neste idioma o 13% e agora sono o 25,8%, case o dobre. Aínda que varía moito en función da urbe, os habitantes de cidade son basicamente castelán falantes, e os do rural utilizan máis o idioma propio. Aqueles que naceron en localidades de menos de cinco mil habitantes utilizan no 76% dos casos o galego exclusivamente ou de forma maioritaria; mentres que os que naceron en urbes de máis de cincuenta mil usan na mesma porcentaxe o castelán (de forma exclusiva ou maioritariamente). Ocorre exactamente o mesmo co lugar de residencia. O 70% dos que viven en concellos de menos de 5.000 habitantes son galego-falantes, e o 75% dos que residen en cidades de máis de 50.000, castelán falantes. Aínda que a lingua habitual nas cidades é a de Cervantes, a diferenza é significativa en función da urbe. En Santiago e Lugo hai un certo equilibrio, e aínda que a suma sitúase a favor dos castelán-falantes, en ambos os casos a porcentaxe de cidadáns que empregan maioritaria ou exclusivamente o galego supera o 40%. Na Coruña, Ferrol e Vigo o uso habitual do castelán é asoballador, superando nos tres casos o 80% dos enquisados. Chama a atención ademais o caso da urbe ferrolá, onde máis do 57% dos enquisados recoñecen utilizar só o castelán. A Real Academia Galega conclúe no seu estudo -no que se entrevistou a cidadáns de entre 15 e 64 anos- que nos últimos doce anos rexistrouse un retroceso do monolingüismo en galego, fronte a un aumento dos que falan exclusivamente en castelán. Outra das conclusións extraídas refírese á clara relación que hai entre o idioma utilizado e a profesión. O único grupo onde o galego ten un predominio claro é no dos traballadores agrícolas e os non cualificados non agrícolas. Pola contra, as profesións máis castelanizadas son as das Forzas Armadas, as de tipo administrativo e as que agrupan aos profesionais titulados. Idioma e ideoloxía Polos datos do Mapa Sociolingüístico de Galicia non pode concluírse que haxa unha asociación entre emprego do galego e orientación ideolóxica. Si pode extraerse algunha idea, como que hai máis tendencia ao galego entre os que se sitúan nos extremos ideolóxicos, ou un aumento do monolingüismo castelán ao pasar da esquerda á dereita. Finalmente, o estudo demostra que os homes empregan máis o galego que as mulleres. A maior diferenza prodúcese no segmento de monolingües en castelán, que no caso dos homes é dun 22% do total, e no das mulleres sobe ata o 29,7%.


La Voz de Galicia
21/03/2009

viernes, 20 de marzo de 2009

A PALABRA DO DÍA

petulancia

No dicionario defínese "petulancia" como unha actitude "dunha persoa frívola e esaxerada presunción" vén do latín "petulantia".
O vocábulo latino provén do verbo petere (ir a algún lugar), pero co senso de facelo en forma agresiva, incluso insolente. Tamén tiña outros sentidos, como o de 'atacar', 'ferir', 'demandar a alguén' ante os tribunais e o de 'elevarse'. Ovidio dicía petere astra (elevarse ata os astros) e Plinio, máis modesto, petere palmi altitudinem (elevarse a un palmo de altura). Cicerón, pola súa parte, ao referirse a unha loita no Coliseo dicía gladiatores petendo vehementem (os gladiadores atacándose con vehemencia).

A partir deste verbo, formouse o adxectivo petulans, que se aplicaba á persoa agresiva, sempre disposta a atacar, e tamén ao suxeito insolente ou mesmamente irreverente e a petulantia, arriba mencionada, ao comportamento dos petulans. En certo momento, formáronse así mesmo os corpos militares de petulantis, que eran batallóns auxiliares das lexións romanas.

Sinónimos: atrevemento, descaro, fachenda, insolencia, ousadía, presunción, vaidade.

miércoles, 18 de marzo de 2009

Verbos Irregulares

Dar

TEMA DE PERFECTO: DE-

INDICATIVO

SUBXUNTIVO

IMPERATIVO

PRESENTE

COPRETÉRITO

PRESENTE


dou daba dea

dás

dabas

deas

daba

dea


damos

dabamos

deamos


dades

dabades

deades

dade

dan

daban

dean


PRETÉRITO

ANTEPRETÉRITO

PRETÉRITO

INF. CONX.

dei

dera

dese

dar

deches

deras

deses

dares

deu

dera

dese

dar

demos

deramos

désemos

darmos

destes

derades

désedes

dardes

deron

deran

desen

daren

FUTURO

POSPRETÉRITO

FUTURO

F.NOMINAIS

darei

daría

der

INF.

darás

darías

deres

dar

dará

daría

der

XER.

daremos

dariamos

dermos

dando

daredes

dariades

derdes

PART.

darán

darían

deren

dado

Dicir

INDICATIVO SUBXUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
digo dicía diga
dis dicías digas di
di dicía diga
dicimos diciamos digamos
dicides diciades digades dicide
din dicían digan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF.CONX.
dixen dixera dixese dicir
dixeches dixeras dixeses dicires
dixo dixera dixese dicir
dixemos dixeramos dixésemos dicirmos
dixestes dixerades dixésedes dicirdes
dixeron dixeran dixesen diciren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F.NOMINAIS
direi diría dixer INF.
dirás dirías dixeres dicir
dirá diría dixer XER.
diremos diriamos dixermos dicindo
diredes diriades dixerdes PART.
dirán dirían dixeren dito

Conxúganse tamén así os derivados de dicir: contradicir, desdicir, predicir. No galego actual existe unha tendencia maioritaria a conxugar os verbos bendicir e maldicir de maneira totalmente regular (bendice, bendicirá, bendiza, bendiciu, etc), se ben tampouco parece condenable, sobre todo no presente de indicativo e subxuntivo, a conxugación seguindo o modelo de dicir.

Verbos Irregulares

Os verbos considerados irregulares en galego sono por:
  • O radical do tema de perfecto (os tempos de pasado: perfecto e antepretérito do indicativo, e pretérito e futuro de subxuntivo) non coincide co radical do tema de presente, que son a maior parte. O radical do tema de presente sempre coincide co radical do infinitivo.
  • No tema de presente (presente de indicativo, presente de subxuntivo, copretérito, futuro indicativo, pospretérito, infinitivo conxugado, e os modos imperativo, xerundio e participio) algúns tamén teñen distinto radical
Caber

TEMA DE PERFECTO: COUB-

INDICATIVO

SUBXUNTIVO

IMPERATIVO

PRESENTE

COPRETÉRITO

PRESENTE


caibo

cabía

caiba


cabes

cabías

caibas

cabe

cabe

cabía

caiba


cabemos

cabiamos

caibamos


cabedes

cabiades

caibades

cabede

caben

cabían

caiban


PRETÉRITO

ANTEPRETÉRITO

PRETÉRITO

INF.CONX.

couben

coubera

coubese

caber

coubeches

couberas

coubeses

caberes

coubo

coubera

coubese

caber

coubemos

couberamos

coubésemos

cabermos

coubestes

couberades

coubésedes

caberdes

couberon

couberan

coubesen

caberen

FUTURO

POSPRETÉRITO

FUTURO

F.NOMINAIS

caberei

cabería

couber

INF.

caberás

caberías

couberes

caber

caberemos

caberiamos

coubermos

XER.

caberá

cabería

couber

cabendo

caberedes

caberiades

couberdes

PART.

caberán

caberían

couberen

cabido

miércoles, 11 de marzo de 2009

A FRASE DO DÍA

Antes de pór en dúbida o bo xuízo da túa muller, fíxate con quen casou ela.
PROBERVIO EXIPCIO

lunes, 9 de marzo de 2009

OS VERBOS II

Son regulares: os verbos acabados en -cer (menos facer), -cir (menos dicir):

nazo, parezo, aparezo, renazo, conduzo, reduzo, produzo ... (1 ª presente de indicativo)
naces, pareces, apareces, renaces, conduces, produces ... (2ª presente de indicativo)
naza, pareza, apareza, renaza, conduza, produza ... (1ª presente de subxuntivo)
nacín, parecín, reducín, producín, conducín ... (1º pretérito)
reduciras, conduciras, produciras ... (2ª antepretérito)


Son da segunda conxugación, entre outros moitos, os seguintes verbos:

bater (combater, debater, rebater ...), correr (concorrer, escorrer, ocorrer, percorrer, transcorrer ...) derreter, fender, ferver, render, rexer, romper (corromper, interromper, prorromper ...), verter (converter, perverter ...), xemer
Mais: advertir, divertir, tusir... son da 3ª

Verbos con alternancia vocálica no lexema.

a) Verbos que trocan o e en i en formas dos presentes e no imperativo :adherir, advertir, divertir, agredir transgredir, conferir, diferir, inferir, preferir, proferir, referir, transferir, competir repetir, concernir, discernir, espelir, espir, dixerir, inxerir, suxerir, inserir, medir, pedir, reflectir, vestir, investir, revestir.

mido, mides, mide, medimos, medides, miden (presente de indicativo)
mida, midas, mida, midamos, midades, midan (presente de subxuntivo)
mide, medide (imperativo)

b) Verbos que presentan e (semiaberto en posición tónica) ou i nos presentes e no imperativo : ferir, seguir, sentir, servir, mentir e derivados: perseguir, consentir, desmentir, etc.

firo, fεres, fεre, ferimos, ferides, fεren (presente de indicativo)
fira, firas, fira, firamos, firades, firan
(presente de subxuntivo)
fire, feride (imperativo)

c) Verbos con alternancia u / o no presente de indicativo: acudir, bulir (derivs.), cubrir (derivs.), cumprir (= precisar), cuspir, durmir, engulir, fundir (= render) fuxir, lucir (derivs.), mulir, muxir, ruxir, sacudir, subir, sufrir, sumir (derivs.), xunguir, tusir, ulir, urdir, xurdir.

acudo, acodes, acode, acudimos, acudides, acoden (presente de indicativo)
acuda, acudas, acuda, acudamos, acudades, acudan (presente de subxuntivo)
acude, acudide (imperativo)

d) Verbos en -er que teñen -e- ou -o- como últimas vogais do lexema. Na 2ª, 3ª e 6ª do presente de indicativo presentan a vogal semiaberta:

bebo, bebes, bebe, bebemos, bebedes, beben
como, comes, come, comemos, comedes, comen

ler, crer, rir (reler, sorrir ...):

leo, les, le, lemos, ledes, len, (presente de indicativo)
le
a, lía, lerei, lería, lin, lera ... (outros)

caer, doer, moer, roer, oír, saír, derivados de traer... intercalan i nalgunhas formas:

caio, caes, cae, caemos, caedes, caen (presente de indicativo)
caia, caias, caia, caiamos, caiades, caian (presente de subxuntivo)
cae, caede (imperativo)
caía, caías, caía, caïamos, caïades, caían (copretérito)

saio, saes, sae, saímos, saídes, saen (presente de indicativo)
saia, saias, saia, saiamos, saiades, saian (presente de subxuntivo)
sae, saíde (imperativo)
saía, saías, saía, saïamos, saïades, saían (copretérito)