Recompilación das palabras do día - III

Morgado -da
lat v *maioricātu"
1 s Fillo maior herdeiro dos bens familiares que pertencen á familia.
2 s p ext Fillo único.
3 s m Patrimonio dunha familia que herda o fillo maior.
4 s m HIST Institución surxida no s XII en Castela que establecía que un determinado número de bens do patrimonio familiar era considerado unha unidade inalienable e outorgaba a totalidade destes ao primoxénito, co fin de evitar o reparto de terras e o consecuente debilitamento das familias máis poderosas. Foi abolido en 1828.

SIN: vinculeiro.


Polbo: s. m.

lat polypu
Molusco octópodo da familia dos octopódidos, que son animais bentónicos, lixeiros cando reptan sobre os seus brazos cazadores e ambulatorios.
1.- polbo cabezudo ANIMAL: Polbo de cor grisáceo, cunha soa ringleira de ventosas nos tentáculos e a cabeza máis grande que o común.
2.-polbo común ANIMAL: Polbo con dúas ringleiras de ventosas nos tentáculos. Habita en recunchos rochosos e aliméntase de crustáceos e peixes que atrapa cos seus tentáculos e mata co seu pico córneo. O terceiro tentáculo está modificado como órgano copulador.

Corisco: s m
Vento frío do N acompañado de chuvia, sarabia ou neve.
SIN.Escarabana

Aldraba s.f.
Do árabe aD-Dabbâ.

1. Prancha de ferro das follas das portas, fiestras, ventás, etc., que ten no extremo un gancho que xira encaixado dentro doutra peza, de xeito que permite abrir ou pechar a porta ou fiestra.
SIN. bisagra.

2. Peza de metal que está pendurada da porta e que se bate contra ela para chamar. No portal do pazo hai unha aldraba de bronce.

SIN. batedor, chamador, petador, picaporte.

Noxo: s. m.
lat. "in odiu" con aférese vocálica.

Sensación física moi desagradable que se experimenta ao percibir algo polos sentidos.
Desprezo ou repugnancia que inspira unha persoa ou cousa

Adival:s. m.
árabe: at-tival
Corda grosa e longa, de esparto ou cánabo, que se emprega para suxeitar unha carga.
SIN: cabestro, rello, sedeño, trelo.

Efeméride
lat ephemerĭde <>

1 s f Acontecemento notable que se recorda en calquera aniversario do mesmo.
2 s f pl HIST 1 Libros ou memorias que se empregaban na Antigüidade para rexistrar día a día os acontecementos da vida dun personaxe. 2 Relación en que se recollían todos os feitos acaecidos un día determinado en diferentes épocas.
3 s f pl ASTRON 1 Almanaque que recolle todos os datos astronómicos. 2 Conxunto de táboas en que se indican as distintas disposicións que ocupan cada día no firmamento certos astros móbiles durante un intervalo de tempo que adoita ser dun ano.

Repenar
re- + lat pēnna ‘pluma’

1 v t Cortar as puntas da herba ou da palla.
2 v t Quitar dun feixe as pallas ou herbas sobresaíntes por mal suxeitas. 3 v t Tirar repetidamente do pelo.

Colector -ora adx.

1. Que recolle e reúne documentos, fondos ou doazóns, especialmente con fins benéficos [persoa, colectivo, grupo, etc.].
2. Que se encarga de recoller o diñeiro dos impostos, taxas, etc. [persoa ou entidade]. SIN. cobrador, recadador. s.m.

3. Conduto principal da rede de sumidoiros.

4 Colector do lixo. Depósito de grandes dimensións que se coloca nas rúas para a recollida do lixo.

Monicreque

1 A.- s m Figura pequena de madeira, papel ou outro material que se articula mediante uns fíos que manexa unha persoa.
B.- Teatro de monicreques ESPECT Xénero teatral que se caracteriza pola substitución do actor por monicreques.
2 s m Debuxo feito dunha maneira esquemática e simple.
3 s m Persoa sen criterio propio que se deixa influír facilmente. SIN: fantoche, marioneta, monicaco, monifate, macaco.

Mangonear: v.t.

Do latín mangone "traficante de escravos"
Tratar ou conducir un asunto da maneira que máis lle convén aos intereses propios. Facer que alguén actúe do xeito que máis lle convén a unha persoa.

Estripeiro: s m
estripo (latín: stirpe ‘tronco’ )[Crataegus monogyna]

PLANTA Arbusto espiñento, da familia das rosáceas, que presenta copa arredondada e densa, formada por follas ovadas e lobuladas, flores de pétalos brancos e estames de cor rosa e froito en baga de cor vermella.

Lorda: s.f.

do latín lurida (descolorido)
Capa de sucidade que se forma sobre algo, especialmente sobre o corpo ou a roupa. SIN: carraña, cotra.

Onirismo s. m.:

Do grego "oneiros" soño.
Alucinación visual que ten a aparencia dun soño vivido moi intensamente.

Filloa s.f.

Doce para a sobremesa que se fai con ovos, leite ou auga, fariña tamén sangue de porco, todo mesturado formando unha pasta que se frite nunha filloeira, e ó que se lle poden engadir logo azucre ou mel..

Indixente:

Provén do latín "indigens, -entis" (participio de presente de indigeo,-ere,-ui), (carecer de, ter necesidade de algo), formado polo prefixo indu- (unha forma arcaica de in-) e o verbo egere (estar privado de algo).
adx Que carece do máis necesario para vivir. SIN: pobre

Balbordo:

orixe onomatopeica
Ruído de voces que produce confusión. Ruído intenso producido pola tempestade, o vento, o trono ou outros elementos da natureza. SIN: alboroto, algarabía, algarada, algareo, barullo, bulicio, rebumbio, bruído.

Bardallas
orixe onomatopeica

Persoa que fala moito e desatinadamente.


Esbardallar:

"bardallas"
Desfacer unha morea de algo que está amontoado Falar sen reparo dicindo necidades SIN: baballar, baduar

Esmoleiro
esmola (lat. ele(e) mosyna)

1 adx Que dá esmola. Tm s.
2 adx Que pide esmola. Tm s.
3 s DER Encargado de distribuír ou de administrar as esmolas dos príncipes, nobres, prelados, mosteiros e corporacións.

SIN: mendigo.