ADVERBIO

É un vocábulo invariable que modifica o verbo (chegou tarde), o adxectivo (está ben cocido), un adverbio viña moi lonxe) ou unha oración.

1.- Adverbios situacionais de lugar. onde? ulo,a,os,as?. Indican a situación no espazo. Podemos distinguir varios grupos:

Absolutos – Sitúan no espazo facendo referencia ó lugar ocupado polo falante. Polo seu significado están relacionados cos demostrativos.

Formas

este lugar	ese lugar	aquel lugar
aquí	aí	alí
acó		aló
acá		alá
	acolá	acolá

As formas en –í sinalan un punto preciso. Ex. : Queda aquí; está aí; alí non o vexo.

As formas en –ó fan referencia exclusivamente a movementos, sinalando ben unha aproximación ou un afastamento.

As formas en –a poden referirse tanto a estados coma a movementos, e cunha localización máis imprecisa.
A forma acolá pode aplicarse a calquera punto que quede dentro do espazo designado por aí e alí.

Relativos - Sitúan no espazo con relación a un lugar dado.

Vexamos algúns: Dentro, fóra, preto/cerca, lonxe, arriba/enriba/encima, abaixo/embaixo/debaixo, atrás/detrás, adiante/diante, en fronte, arredor/en derredor/ó redor.

Presentativos – Serven para presentar algo ou alguén: velaquí, velaí, eis.

Indefinidos – Algures ( algunha parte ), ningures ( ningunha parte ), xalundes ( calquera outro sitio, outra parte, por aí adiante ).

Locucións adverbiais de lugar – Estas son as máis frecuentes : ó redor, ó lado, á beira, a rente/s, a carón, ó pé, a desmán, a contramán, por riba, por baixo...

2.- Adverbios situacionais de tempo. Cando?

Sitúan no tempo un feito ou unha acción. Poden ser :

Absolutos – Toman como referencia o momento do discurso:
Agora, antes, despois, hoxe, onte, antonte, trasantonte, mañá, pasadomañá., Antano ( en tempo pasado, noutro tempo anterior ), hogano ( neste tempo).
Arestora, outrora, noutrora.

Relativos – Sitúan unha acción con relación a un referente pasado:
Entón, entonces, daquela., logo, axiña, cedo, tarde, aínda, inda, xa, mentres, namentres, entrementres.

Indefinidos – sempre, decote( accións reiterativas e habituais ), nunca, xacando.

Locucións adverbiais de tempo - As máis frecuentes: hoxe en día, deseguida, en seguida, de contado, de vez, ó pouco, polo de agora, a deshora, a destempo, a reo( seguido, sen interrupción ), ás veces, por veces, de vez en cando, de cando en vez, ó raro, a miúdo, a cotío, de cotío, a diario...

3.- Adverbios nocionais de modo. Como?

Indican a maneira de ser ou de realizarse un proceso. Unha forma moi frecuente de adverbialización é a utilización dun adxectivo sen variar a súa forma: falar claro, correr rápido etc. Tamén a derivación a partir do sufixo –mente: claramente, rapidamente.

Formas mínimas : asemade ( simultaneamente ), así, ben, mellor, mal, peor, como, gratis, adrede, aposta, engorde, paseniño.

Locucións adverbiais –
A modo, a modiño ( ambas formas significan lentamente e con coidado )
De vagar, de vagariño ( lentamente )
Ó xeito ( con coidado )
Ás presas, á presa, a escape, a correr.
A eito ( en cantidade e de calquera maneira )
A feito ( de principio a fin )
De súpeto, de socato, de repente, de golpe.
Ó chou, a rumbo, ás toas, a treu.
A dereitas, ó dereito.
A propósito, á mantenta.
Do revés, ó revés.
En balde, en van ( inutilmente )
De balde ( gratis )
Ó cabo, á fin ( finalmente)
De veras.
Polo miúdo ( minuciosamente )
Ás claras.
Ás agachadas, a furto ( secretamente ).

4.- Adverbios nocionais de cantidade e precisión. Canto?

Formas mínimas: abondo, algo, bastante, ben, canto, case/casemente, incluso, logo, máis, malamente, medio, menos, mesmo/mesmamente, moito/moi, nada, pouco, só/soamente, talmente, tanto/tan, todo, xusto.

Locucións – de menos, de máis, de sobra, de abondo, de todo, por completo, a medias, un pouco, con forza ( en abundancia ).

5.- Negación-afirmación-dúbida.

AFIRMACIÓN	NEGACIÓN
si	non
abofé	non xa
tamén	nin
de certo	sequera
así mesmo	nin sequera
	tampouco

En galego, para responder afirmativamente a unha pregunta , é moi frecuente repetir o verbo da oración principal: ¿Compraches o vestido? Comprei.

Dúbida. Vale para a afirmación e para a negación.

acaso, quizá-quizais-quizabes, ao mellor, talvez, se cadra, se callar, seica, disque, igual